کمبود یخ‌خشک در پی انتقال CO₂ به ذخیره‌سازی
صنعت یخ‌خشک در حال حاضر با چالشی جدی در حوزه عرضه و تقاضا روبه‌رو است؛ در حالی که تقاضا برای این محصول به‌طور مستمر افزایش یافته، منابع تأمین دی‌اکسیدکربن (CO₂) به‌عنوان ماده اولیه تولید آن تقریباً ثابت مانده است.
طی پنج سال گذشته تقاضا برای یخ‌خشک هر سال حدود ۵ درصد رشد داشته و اکنون به حدود ۴۶۰۰ تن در روز (معادل ۱.۲۵ میلیون تن در سال) رسیده است. این رشد ناشی از کاربردهای گسترده در صنایع مختلف از جمله پاک‌سازی، لجستیک پزشکی و حمل‌ونقل مواد غذایی است. اما در مقابل، عرضه CO₂ تنها نیم درصد در سال افزایش یافته که پاسخگوی این رشد مصرف نیست.
برای تولید هر پوند یخ‌خشک با بازیافت CO₂ به حدود ۱.۵ پوند CO₂ نیاز است. در شرایطی که بازیافت انجام نشود – که در بسیاری از واحدهای کوچک محلی رایج است – این میزان تا ۲.۵ پوند افزایش می‌یابد. این موضوع فشار بیشتری بر منابع محدود CO₂ وارد می‌کند.
از سوی دیگر، تعطیلی برخی کارخانه‌ها نیز این کمبود را تشدید کرده است. تنها در ایالت کالیفرنیا، دست‌کم سه واحد تولید CO₂ طی دوازده ماه آینده تعطیل خواهند شد که معادل ۷۰۰ تن کاهش روزانه در بازار است. علاوه بر این، مشوق‌های مالیاتی قانون «کاهش تورم» آمریکا (IRA) برای ذخیره‌سازی یا استفاده طولانی‌مدت از CO₂ به میزان ۸۵ دلار به ازای هر تن، بسیاری از تولیدکنندگان را ترغیب کرده تا به‌جای عرضه این گاز در بازار، آن را ذخیره‌سازی کنند. این سیاست به تنهایی منجر به خروج روزانه ۱۴۰۰ تن CO₂ از چرخه عرضه شده است؛ بدون اینکه پروژه‌های جدیدی برای جبران آن طراحی شده باشد.
کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت ادامه این روند، صنعت یخ‌خشک در آینده نزدیک با بحران جدی روبه‌رو خواهد شد. برای مقابله با این چالش، راهکارهایی همچون متنوع‌سازی منابع CO₂، افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی و توسعه فناوری‌های نوین در دستور کار قرار دارد. برخی پروژه‌ها به بازیافت CO₂ از منابع بیولوژیک، تصفیه فاضلاب، سلول‌های سوختی کربنات و حتی جذب مستقیم هوا روی آورده‌اند. با این حال، اغلب این پروژه‌ها در مقیاس محدود فعالیت می‌کنند و توانایی تأمین نیاز گسترده بازار را ندارند.
یکی از رویکردهای جدید، تولید غیرمتمرکز CO₂ است. به جای تکیه بر واحدهای بزرگ که روزانه صدها تن تولید می‌کنند، تولیدکنندگان محلی می‌توانند مقادیر کمتری (۳۰ تا ۷۰ تن در روز) عرضه کنند و بخشی از نیاز بازارهای منطقه‌ای را پوشش دهند. این مدل به‌ویژه با رشد سریع تولیدکنندگان محلی یخ‌خشک هم‌خوانی دارد و می‌تواند بخشی از فشار موجود را کاهش دهد.
به گفته کارشناسان، صنعت یخ‌خشک ناگزیر از بازنگری جدی در زنجیره تأمین خود است. تکیه بیش از حد بر منابع سنتی CO₂ دیگر پاسخگوی نیاز بازار نخواهد بود و بدون تغییر رویکرد، امکان ادامه روند رشد برای این صنعت وجود ندارد.